Την τελευταία δεκαετία η εξέλιξη της βιολογίας και της ιατρικής επιστήμης έχει σημειώσει σημαντικότατες ανακαλύψεις και αποτελεί περίοδο-ορόσημο για τα επιτεύγματα της φαρμακευτικής καινοτομίας. Η ανακάλυψη της τεχνικής Crispr και των εμβολίων κατά της Covid-19 αποτελούν δύο γνωστότατα παραδείγματα καινοτομιών των τελευταίων ετών που άλλαξαν τη ζωή μας. Η τεχνολογία mRNA έχει επίσης αναδειχθεί σημαντικά με εφαρμογές στην ανοσοθεραπεία και την καταπολέμηση του καρκίνου. Στο πρόσφατο ετήσιο συνέδριο της Αμερικανικής Εταιρείας Κλινικής Ογκολογίας (ASCO) οι επιστήμονες έκαναν λόγο για θεραπείες που θα αλλάξουν τον τρόπο που αντιμετωπίζονται οι ασθενείς με καρκίνο. Άλλες πρόσφατες ανακαλύψεις που αναμένεται να αλλάξουν το μέλλον της ιατρικής αφορούν σε φάρμακα κατά της παχυσαρκίας και εμβόλια για μολυσματικές ασθένειες.
Οι επιστήμονες είναι αισιόδοξοι για το μέλλον και είναι βέβαιοι για επαναστατικές ανακαλύψεις στα επόμενα χρόνια. Η ανάπτυξη εμβολίων για τον κορονοϊό κατέδειξε την αξιοπιστία και την ταχύτητα της ερευνητικής καινοτομίας, ανοίγοντας το δρόμο για περαιτέρω εφαρμογές σε διάφορες ασθένειες. Παρά τις προκλήσεις, οι επιστημονικές ανακαλύψεις συνεχίζουν να προωθούνται και να ενθαρρύνουν την ελπίδα για μελλοντική πρόοδο στον τομέα της Υγείας.
Αυτή η «κοσμογονία» μπορεί να θυμίζει περισσότερο επιστημονική φαντασία παρά ρεαλιστική ερευνητική προοπτική. Ακριβώς έτσι όμως έμοιαζαν πριν από μερικές δεκαετίες και οι ερευνητικές προσπάθειες για τα φάρμακα κατά του HIV και της ηπατίτιδας.
Η καινοτομία, όμως, έχει πολλές ευεργετικές προεκτάσεις. Συμβάλλει καθοριστικά στη βελτίωση και τη βιωσιμότητα των συστημάτων υγειονομικής περίθαλψης, επιτυγχάνοντας μείωση της θνησιμότητας, μείωση της ανάγκης νοσοκομειακής περίθαλψης, αλλά και στην αντιμετώπιση χρόνιων παθήσεων, που αποτελούν κύρια πηγή κόστους για τα υγειονομικά συστήματα σε παγκόσμια κλίμακα. Άλλες πτυχές του απόλυτα θετικού αποτυπώματος της καινοτομίας μπορεί να αναζητήσει κανείς σε πεδία όπως η δημιουργία θέσεων εργασίας ή τα πολλαπλά οφέλη από τη διεξαγωγή κλινικών μελετών.
Το ερώτημα που προκύπτει συνεπώς δεν αφορά την αξία της καινοτομίας, αλλά το πώς θα μπορέσουμε σαν χώρα να επωφεληθούμε από όλα όσα μπορεί αποδεδειγμένα να προσφέρει η φαρμακευτική καινοτομία. Και τούτο διότι δυστυχώς στη χώρα μας οι καινοτόμες θεραπείες δεν τυγχάνουν της αντιμετώπισης που θα έπρεπε. Η ρίζα αυτού του προβλήματος σχετίζεται με τη διαρκή υποχρηματοδότηση της φαρμακευτικής περίθαλψης, αλλά και με θεσμικές δυσλειτουργίες που τελικά δυσκολεύουν, καθυστερούν ή ακόμα και αποτρέπουν την εισαγωγή της καινοτομίας στο σύστημα.
Το βαρύτερο τίμημα αυτής της κατάστασης το πληρώνουν οι ασθενείς, των οποίων η πρόσβαση σε θεραπείες και φάρμακα που έχουν ανάγκη εμποδίζεται. Σκεφτείτε για παράδειγμα πως από τα 90 νέα προϊόντα και ενδείξεις που εγκρίθηκαν σε ευρωπαϊκό επίπεδο μεταξύ 2018 και 2020 μόλις 38 είναι πλήρως διαθέσιμα σήμερα στην ελληνική αγορά, γεγονός που προφανώς έχει άμεση επίπτωση στην υγεία των ασθενών.
Η λύση θα πρέπει να είναι ολιστική και προϋποθέτει τη συνολική αλλαγή της ελληνικής Πολιτείας ως προς την προσέγγισή της στις πολιτικές υγείας. Η νέα προσέγγιση θα πρέπει να απομακρυνθεί από την αντιμετώπιση της φαρμακευτικής καινοτομίας ως ενός παράγοντα κόστους και να την αντιμετωπίσει ως φορέα υψηλής αξίας για το υγειονομικό σύστημα. Η καινοτομία οφείλει να αναγνωριστεί ως βασικός παράγοντας ανάπτυξης, οικονομικής και κοινωνικής ευημερίας, που παράγει προστιθέμενη αξία για τους ασθενείς. Ασφαλώς, τελικό ζητούμενο είναι ένα υγειονομικό σύστημα, μέσω του οποίου οι ασθενείς που ζουν στην Ελλάδα θα έχουν ισότιμη και απρόσκοπτη πρόσβαση σε καινοτόμες υπηρεσίες και θεραπευτικές λύσεις.
Για να γίνω πιο συγκεκριμένη, άμεση προτεραιότητα για τη νέα ηγεσία του υπουργείου Υγείας θα πρέπει να αποτελέσουν η χρηματοδότηση, η προώθηση των διαρθρωτικών αλλαγών και η αναδιάρθρωση των κινήτρων για την επένδυση σε έρευνα και ανάπτυξη.
Η δημόσια χρηματοδότηση των φαρμακευτικών δαπανών καλύπτει λιγότερο από το 50% του πραγματικού κόστους, κι έτσι το κόστος μετακυλίεται στη βιομηχανία μέσω μη βιώσιμων υποχρεωτικών επιστροφών, ενώ οι ασθενείς εξακολουθούν να μην έχουν πρόσβαση στις πιο σύγχρονες καινοτόμες θεραπείες.
Στο επίπεδο των θεσμικών μεταρρυθμίσεων οι αλλαγές θα πρέπει να εστιάσουν κατά κύριο λόγο στην πρόοδο της ψηφιοποίησης του συστήματος, στον εξορθολογισμό της δαπάνης και την καθιέρωση ενός περιβάλλοντος που θα διέπεται από τις αρχές της διαφάνειας, της εμπιστοσύνης και της προβλεψιμότητας.
Είναι ιδιαίτερα σημαντική επίσης η δημιουργία κινήτρων για επενδύσεις και την προώθηση υγειών συνεργασιών μεταξύ όλων των εμπλεκόμενων φορέων. Τα κίνητρα για επενδύσεις θα πρέπει να συνδέονται τόσο με τη θέσπιση ανώτατων ορίων για τις υποχρεωτικές επιστροφές όσο και με την εισαγωγή βέλτιστων πρακτικών και εργαλείων που θα συμβάλουν στη δημιουργία ενός ευνοϊκού περιβάλλοντος για την υποστήριξη του επενδυτικού και αναπτυξιακού δυναμικού που υπάρχει.
Το PhARMA Innovation Forum Greece (PIF), ως θεσμικός εκπρόσωπος της καινοτόμου φαρμακοβιομηχανίας, έχει θέσει όλα τα παραπάνω ζητήματα έγκαιρα και επανειλημμένα υπόψη τόσο των αρμόδιων πολιτειακών αρχών όσο και όλων των εμπλεκόμενων φορέων.
Παράλληλα, έχουμε και μια πολύ συγκεκριμένη δέσμη προτάσεων που θεωρούμε πως μπορούν συνδυαστικά όχι μόνο να προσφέρουν λύσεις, αλλά και να πάνε το υγειονομικό μας σύστημα ένα βήμα πιο μπροστά. Πρόσφατα ετοιμάσαμε ένα σχέδιο συνεργασίας μεταξύ κυβέρνησης και βιομηχανίας με τη μορφή ενός «Οδικού χάρτη» για τη βιώσιμη και αποτελεσματική φαρμακευτική περίθαλψη στην Ελλάδα.
Στόχος είναι η πρότασή μας να αποτελέσει τη βάση για έναν στρατηγικό διάλογο μεταξύ Πολιτείας, βιομηχανίας και όλων των εμπλεκόμενων φορέων. Για το λόγο αυτόν έχουμε συμπεριλάβει αναλυτικές, ρεαλιστικές και τεκμηριωμένες προτάσεις, για την επίτευξη στόχων, μεταξύ των οποίων είναι η διασφάλιση ενός απλού, διαφανούς και προβλέψιμου πλαισίου τιμολόγησης, η ανάπτυξη ενός αποδοτικού, σταθερού και μη πολύπλοκου συστήματος αποζημίωσης, αλλά και η δημιουργία ασθενοκεντρικών και δίκαιων διαδικασιών HTA και Διαπραγμάτευσης παράλληλα με την αξιοποίηση Μεγάλων Δεδομένων, RWE & υποδομών Ψηφιακής Υγείας.
Σε αυτούς τους πρώτους μήνες της νέας ηγεσίας του υπουργείου Υγείας θεωρούμε πως είναι ιδιαίτερα σημαντικό να ανοίξει εκ νέου ο διάλογος για τις απαραίτητες μεταρρυθμίσεις και να οριστούν οι προτεραιότητες. Σαν φορέας προσανατολισμένος στο διάλογο και τη συνεργασία είμαστε έτοιμοι να συμβάλουμε εποικοδομητικά, έχοντας πάντοτε σαν γνώμονα την ευρύτερη και ταχύτερη δυνατή πρόσβαση των ασθενών στη φαρμακευτική καινοτομία και την ποιοτική αναβάθμιση του συστήματος υγείας της χώρας μας.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στο Health Next Generation
