Ο κ. Ιωάννης Κωτσιόπουλος είναι ο γενικός διευθυντής του Pharma Innovation Forum που εκπροσωπεί 26 ηγέτιδες φαρμακευτικές εταιρείες έρευνας και ανάπτυξης, ενώ από τον Ιούλιο του 2019 ως τον Ιούλιο του 2023 διετέλεσε γενικός γραμματέας Υπηρεσιών Υγείας του υπουργείου Υγείας.
Με τα ζητήματα της τιμολόγησης, του clawback, της έγκρισης νέων καινοτόμων φαρμάκων και γενικά της φαρμακευτικής δαπάνης να είναι σταθερά … «ανοιχτά» και να προκαλούν προβληματισμό, το iEidiseis του ζήτησε να μάς λύσει απορίες που αφορούν τελικά τη ζωή όλων μας, καθώς όλοι είμαστε δυνητικά χρήστες φαρμάκων…
Κύριε Κωτσιόπουλε, πώς αντιλαμβάνεστε την έννοια της καινοτομίας που εκπροσωπεί το PhARMA Innovation Forum Greece και ποια είναι η επίπτωσή της καινοτόμου φαρμακοβιομηχανίας στην Ελλάδα;
– Θα ήθελα να απαντήσω το ερώτημα σας από την οπτική γωνία των ασθενών οι οποίοι προσδοκούν ότι μέσα από τα καινοτόμα φαρμακευτικά προϊόντα θα μπορέσουν να αντιμετωπίσουν ακάλυπτες θεραπευτικές ανάγκες ή/και να έχουν σημαντική βελτίωση στα κλινικά αποτελέσματα σε σχέση με άλλες παλαιότερες θεραπείες.
Δεν νομίζω ότι μια θεωρητική ή αφηρημένη συζήτηση περί καινοτομίας προσθέτει ιδιαίτερα στο δημόσιο διάλογο. Θα σας δώσω ένα παράδειγμα. Τα καινοτόμα φάρμακα για την αντιμετώπιση της Πολλαπλής Σκλήρυνσης (MS) επιτρέπουν σε χιλιάδες νέους ανθρώπους να παραμείνουν ενεργοί στην κοινωνία, στον εργασιακό τους χώρο και στις οικογένειές τους. Θα πρέπει να εστιάσουμε λοιπόν στα εργαλεία που θα μας βοηθήσουν να τεκμηριώσουμε τις πολύπλευρες θετικές συνέπειες της καινοτομίας στην κοινωνία.
Η συνολική επίπτωση στην κοινωνία, όπως βλέπετε, είναι πολύ μεγαλύτερη από το κόστος ενός σκευάσματος. Αυτήν την προστιθέμενη αξία στοχεύουμε να αναδείξουμε, μεταξύ άλλων, μέσα από το PhARMA Innovation Forum Greece (PIF).
Καινοτομία και επενδύσεις
Οι εταιρείες μέλη του PIF συνεχίζουν να πρωτοπορούν και να επενδύουν συστηματικά στην φαρμακευτική καινοτομία, τόσο στην χώρα μας όσο και στο εξωτερικό, και οι επενδύσεις αυτές αποδίδουν σαφή, μετρήσιμα θετικά αποτελέσματα που τεκμηριώνονται τόσο από την επιστημονική κοινότητα, όσο και από τους συλλόγους των ασθενών.
Νέα μελέτη
Πρόσφατα παρουσιάσαμε και τα αποτελέσματα μιας μελέτης, που είχε ακριβώς αυτό το αντικείμενο, την καταγραφή δηλαδή του αθροιστικού αποτυπώματος των εταιρειών-μελών μας στη χώρα. Αξίζει να αναφέρουμε ενδεικτικά κάποιους αριθμούς για να γίνει αντιληπτό το εύρος της επίπτωσης.
Θα ξεκινούσα από τις 4.100 άμεσες θέσεις απασχόλησης υψηλής κατάρτισης (48% γυναίκες), τα 520 προγράμματα υποστήριξης για 90.000 ασθενείς, τις 1400 και πλέον κλινικές μελέτες που έδωσαν πρώιμη πρόσβαση σε καινοτόμες θεραπείες σε χιλιάδες ασθενείς, αλλά και τις 87 καινοτόμες θεραπείες που αναμένονται τα προσεχή χρόνια στην Ελλάδα. Επίσης, ιδιαίτερη μνεία μπορεί να γίνει στα 740 προγράμματα εταιρικής κοινωνικής ευθύνης με 480.000 ωφελούμενους πολίτες και τα 100 προγράμματα για την προστασία του περιβάλλοντος με 350.000 ωφελούμενους. Παράλληλα, πρόσφατα έχουν υλοποιηθεί σημαντικές επενδύσεις από εταιρείες-μέλη του PIF – ενδεικτικά αναφέρω το Hub της Pfizer στη Θεσσαλονίκη και τη νέα μονάδα παραγωγής της Boehringer στην Αττική.
Επιπλέον, οι εξοικονομήσεις που προκύπτουν χάρη στην φαρμακευτική καινοτομία για το υγειονομικό σύστημα από τη μείωση της ανάγκης περίθαλψης, εντατικής νοσηλείας και χειρουργείων ή από τη χρήση δεδομένων και τις δυνατότητες εκπαίδευσης επαγγελματιών υγείας, ή ακόμα και από τις καμπάνιες ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης του κοινού, προσθέτουν ανεκτίμητη αξία στο σύστημα υγείας και τη χώρα συνολικά.
Φιλοδοξία και στόχος του PhARMA Innovation Forum Greece είναι όχι μόνο η διατήρηση, αλλά και η διεύρυνση αυτού το αποτυπώματος γύρω από τον κεντρικό άξονα της ευρύτερης και ταχύτερης πρόσβασης των ασθενών σε καινοτόμες θεραπείες. Σε αυτό άλλωστε κατατείνουν και οι προτάσεις που καταθέτουμε και οι πρωτοβουλίες που αναλαμβάνουμε.
Το iEidiseis έθεσε ένα ακόμα ερώτημα στον κ. Κωτσιόπουλο που αφορά σε ποιο βαθμό το clawback και γενικά η φαρμακευτική πολιτική στην Ελλάδα αποτελούν αντικείμενο επιχειρηματικής ανασφάλειας κι αστάθειας; Και τι πρέπει να γίνει;
– Η αναπτυξιακή πορεία της χώρας μας, μετά από μια δεκαετία ισχυρών περιοριστικών πολιτικών, δίνει την ευκαιρία στο πολιτικό σύστημα να αναστοχαστεί και να σχεδιάσει σε διαφορετική βάση την εθνική φαρμακευτική πολιτική. Καθώς η χώρα μας αλλάζει σιγά σιγά σελίδα, είναι ευκαιρία η Υγεία να αντιμετωπιστεί ως επένδυση που θα αποδώσει καρπούς σε βάθος χρόνου, καθώς η υγεία του πληθυσμού αποτελεί έναν από τους κρισιμότερους παράγοντες για την γενικότερη ανάπτυξη της εθνικής οικονομίας.
Είναι αλήθεια ότι τα χρόνια των μνημονίων εφαρμόστηκαν σκληρά οριζόντια μέτρα για την περιστολή της φαρμακευτικής δαπάνης, τα οποία όμως ποτέ δεν αντικαταστάθηκαν από ένα ολοκληρωμένο και μακροπρόθεσμο εθνικό σχέδιο για το φάρμακο, που θα διόρθωνε τις χρόνιες παθογένειες και θα διασφάλιζε ένα βιώσιμο και σταθερό επιχειρηματικό περιβάλλον. Αντιθέτως, οι δεκάδες αποσπασματικές και συχνά μεταβαλλόμενες νομοθετικές ρυθμίσεις όχι μόνο δεν κατάφεραν να περιορίσουν τις υποχρεωτικές επιστροφές προς το κράτος, συμπεριλαμβανόμενου του clawback, αλλά επέτειναν την έλλειψη προβλεψιμότητας για τις επιχειρήσεις και έφεραν τον φαρμακευτικό κλάδο μπροστά στα σημερινά αδιέξοδα. Η κρισιμότητα της σημερινής κατάστασης γίνεται πολύ εύκολα αντιληπτή, καθώς οι υποχρεωτικές επιστροφές ξεπερνούν το 70% για τα νοσοκομειακά φάρμακα, με τις προβλέψεις να δείχνουν ότι θα ξεπεραστεί το φράγμα του 80% εντός των επόμενων 2 χρόνων.
Τι μπορεί να γίνει στην παρούσα φάση
Πιστεύω ότι τη δεδομένη χρονική στιγμή η Πολιτεία πρέπει να κινηθεί παράλληλα σε δυο κατευθύνσεις. Να υπάρξει άμεσα μια δέσμη μέτρων που θα αντιμετωπίσει την πραγματικά εκρηκτική κατάσταση που έχουν δημιουργήσει οι υπέρογκες υποχρεωτικές επιστροφές, με κίνδυνο οι νέες θεραπείες, που θα αντιμετωπίζουν μια σειρά από ασθένειες, να μην είναι διαθέσιμες στην χώρα μας.
Παράλληλα, θα πρέπει να διαμορφωθεί μια μακροπρόθεσμη εθνική φαρμακευτική πολιτική, που θα βασιστεί σε επιστημονικά εργαλεία και θα έχει στο επίκεντρο της την κάλυψη των πραγματικών θεραπευτικών αναγκών των πολιτών, με σύνεση και σεβασμό στις εισφορές των φορολογουμένων. Στη διαμόρφωση ενός τέτοιου σχεδίου είναι πολύ σημαντικό να συμμετέχουν όλοι οι εμπλεκόμενοι φορείς και κυρίως οι εκπρόσωποι των ασθενών που θα είναι και οι τελικοί αποδέκτες των οφελών αυτής της συμφωνίας.
Ανάγκη για ευρεία πολιτική συναίνεση
Για να αποφέρει καρπούς ένα τέτοιο σχέδιο, απαιτείται η ευρεία στήριξή του από το Ελληνικό Κοινοβούλιο, ώστε να διασφαλιστεί ένα λειτουργικό και σταθερό περιβάλλον για τη φαρμακευτική καινοτομία τουλάχιστον για μια πενταετία. Είμαστε αισιόδοξοι ότι ο νέος υπουργός, ο οποίος διαθέτει και τις γνώσεις, αλλά και την αποφασιστικότητα, θα κινηθεί σε αυτές τις κατευθύνσεις και θα αποσοβήσει, έστω και την τελευταία στιγμή, το ενδεχόμενο μιας γενικευμένης κρίσης στο χώρο του φαρμάκου.
Η συνέντευξη δημοσιεύθηκε στην ιστοσελίδα www.ieidiseis.gr
